به گزارش مشرق، سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام امشب در برنامه «جهان آرا» شبکه افق در خصوص «آینده برجام» سخن گفت.

*تغییر ساختار وزارت خارجه

عراقچی در گفت‌وگو با وحید یامین‌پور مجری این برنامه درباره تغییر ساختار وزارت خارجه بیان کرد: تجدید ساختاری که در وزارت خارجه صورت گرفته به این خاطر است که این وزارتخانه به صورت چابک‌تری حرکت کند.

وی افزود: در ساختار جدید وزارت خارجه تخصصی‌تر و معاونت‌های منطقه‌ای حذف شده و به جای آن اداره کل‌های منطقه‌ای ایجاد شده است.

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در ادامه بیان کرد: برنامه جهان آرا برنامه شناخته شده‌ای است، بحث ما هم چالشی خواهد بود شما جزو مجریان و منتقدان هم هستید. امیدوارم امشب یک بحث و برنامه با تقوا داشته باشیم و هدفمان این باشد که به ابهامات و سوالات پاسخ داده شود و صادقانه به بحث گذاشته شود، هدف حتما مچ گیری نیست. هدف این است که شما سوالات دقیقی را مطرح و هم توقع این است که من صادقانه پاسخ دهم و هم توقع این است که آنهایی که گوش می‌دهند صادقانه گوش بدهند و دنبال این نباشند که از بین صحبت‌های من جمله‌ای در بیاورند و قبل و بعدش را بزنند.

وی درخصوص مطالبی که در فضای مجازی درباره‌اش منتشر می‌کنند نیز گفت: بله می‌خوانم و برایم می‌فرستند. آنها هم خوب و جالب است.

یامین‌پور هم گفت که من در این برنامه به عنوان منتقد حضور ندارم به عنوان مجری هستم، ولی این اجازه را به من داده‌اید که به نمایندگی از مردم سؤالاتی که در افکار عمومی از شما مطرح است، صریح و صادقانه بپرسیم.

*صحبت غیررسمی ندارم/مجبورم در چارچوب صحبت کنم

معاون سیاسی وزیر خارجه ادامه داد: من صحبت غیررسمی ندارم. به عنوان معاون وزیر خارجه و عضو تیم مذاکره کننده هر صحبت من رسمی است. 

عراقچی اضافه کرد: مقید هستم در چارچوب مواضع کشور و دستورالعمل‌هایی که به من داده می‌شود به عنوان یک دیپلمات، هر دیپلماتی در چارچوب دستورالعمل‌ها حرکت می‌کند و برای من واجب است در چارچوب مواضع جمهوری اسلامی صحبت کنم. چون هر چه من بگویم به عنوان موضع کشور تلقی می‌شود و حرفی را نزنم که در مذاکرات برای من مشکل ساز شود و حریفان ما از آن سوءاستفاده کنند. اینها محدودیت‌های من است ولذا با این محدودیت‌ها نمی‌توانم کنار کسی بنشینم و با آن مناظره کنم، هر کسی را بیاورید چه اساتید دانشگاه، مذاکره کنندگان سابق حتی وزیر خارجه اسبق و سابق، آنها آزادانه صحبت می‌کنند، ولی من مجبور هستم در چارچوب صحبت کنم. در هر مناظره‌ای که من باشم دو طرف هم سنخ هم نیستند. دستور ما این است که وارد مذاکرات چالشی نشویم.

مجری برنامه خطاب به عراقچی با بیان اینکه شما چهره‌ای هستید که سیاست خارجی را به سیاست داخلی و منافع حزبی و جناحی گره نزدید برخلاف کسانی که در لباس دیپلمات‌ها در فیلم‌های رسمی و غیررسمی حتی در گفت‌وگوهای رسمی عنوان کرده‌اند که تصمیمات در حوزه بین‌الملل در انتخابات ما اثر می‌گذارد و اینها منتشر هم شده است و مردم به چنین دیپلماتی اعتماد نمی‌کنند ولی الحمدالله چهره‌ای که از شما هست قابل اعتماد هست و این به من کمک می‌کند که سوالاتم را صریح‌تر از شما بپرسیم.

معاون وزیر خارجه در پاسخ بیان کرد: دیپلمات در تعریفش مثل یک سرباز کشور است به هیچ یک از مسائل داخلی نباید ورود کرده و دخالتی داشته باشد و ماموریت‌های محوله نظام را صادقانه اجرا کند، دیپلمات‌های ما عموما همین هستند. اگر کسی در همان شکلی که شما گفتید عمل کرد حتما تخلف کرده است، ولی احساس می‌کنم شما یکی دو مورد خاص در ذهنتان بود که من آنها را اینگونه قبول ندارم.

* ۴۰ سال است ظریف برای نظام کار می‌کند

عراقچی در خصوص اظهارات مجری برنامه مبنی بر اینکه در شورای روابط خارجی آمریکا صحبت کرده و عنوان می‌کند که مواضعی که می‌گیریم بر انتخابات بعدی اثر می‌گذارد و نمی‌خواهم موضوع را باز کنم ما نباید با برگ سیاست خارجی در سیاست داخلی بازی کنیم، افزود: حتما اینگونه است و همه ما آن را رعایت می‌کنیم. در جلسه سخنرانی آقای ظریف من حضور داشتم، اصلا منظور ایشان این نبود، نمی‌خواهم دفاع کنم،صادقانه عرض می‌کنم، آقای ظریف ۴۰ سال است برای نظام کار می‌کند در نیویورک و تهران و هزاران سخنرانی انجام داده و صدها و هزاران ساعت مذاکره داشته است و اینکه در یک سخنرانی یک جمله را بچسبید، درست نیست. ایشان درباره دموکراسی در ایران صحبت می‌کرد و اتفاقا در سخنرانی خود در دفاع از انتخاب رئیس جمهور قبلی (احمدی‌نژاد) سخن می‌گفت که مردم از وضع دولت قبل ناراضی بودند و.... بحثی خوب و در چارچوب منافع نظام بود.

*در ژنو گفتیم باید ته مذاکره را بدانیم

وی در ادامه این برنامه در پاسخ به سؤالی درباره توافق ژنو که به برجام منجر شد و آیا آن چیزی که در برجام توافق شد همان بود که در ژنو بر سر آن توافق حاصل شد؟ گفت: ژنو یکسری اصول کلی و خط مشی‌ها را به عنوان توافق اولیه مشخص کرد و در دو سالی که مذاکره شد این را به یک توافق با همه جزییات و دقایقش تبدیل کردیم. در ژنو یک توقفی را در روندی که به سمت حاد شدن می‌رفت ایجاد کرد و دو طرف توافق کردند آنجایی که هستند بایستند و شروع به مذاکره کنند.

معاون وزیر خارجه یادآور شد: ما در ژنو گفتیم ما به این کفایت نمی‌کنیم که هر کس هر جا هست بایستد، باید ته مذاکره را بدانیم که در آخر به چه چیزهایی خواهیم رسید، برای ما مهم بود که آخر مذاکره غنی سازی ما ادامه یابد و به آن احترام گذاشته شود. یکی از خطوط قرمز بسیار پررنگ ما این بود که غنی سازی حتی یک روز متوقف نشود و ادامه یابد و به آن احترام گذاشته شود.

* دنبال تثبیت حق مسلم خودمان بودیم

عراقچی بیان کرد: در ژنو درباره تحریم‌ها، برنامه‌ هسته‌ای، محدودیت‌ها و اقدامات اعتمادساز و رفع تحریم‌ها تصمیمات کلی گرفته و همه در برجام پیاده شد. در بحث تحریم‌ها که توافق کرده بودیم تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای به طور کامل برداشته شود، در برجام به طور کامل عنوان و به این ترتیب عمل شد. یک اشکالی نسبت به سوال شما دارم، اینکه مسئله اصلی رفع تحریم‌ها بود نه این گونه نبود.

وی ادامه داد: رفع تحریم‌ها خواسته بسیار بزرگ ما بود، ولی ما در بحران هسته‌ای، خواست اصلی ما و شعار اصلی مردم ما این بود که «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست.» اگر می‌خواستیم برای تحریم‌ها وارد مذاکره شویم، چرا کاری کردیم که تحریم‌ شویم؟ ما دنبال تثبیت حق مسلم خودمان بودیم.

وی افزود: خواسته‌هایی که داشتیم که تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته شود هم در متن برجام هم در عمل برداشته شد.

معاون وزیر خارجه درباره اینکه تحریم‌ها در لوزان به تحریم‌های ثانویه محدود شد نیز اظهار داشت: اعتقاد ندارم ما وارد مذاکرات شدیم برای رفع تحریم‌ها، بلکه وارد مذاکره شدیم که حق مسلم خود را تثبیت کنیم و جامعه بین‌الملل و ۱+۵ و شورای امنیت به برنامه غنی سازی ما احترام بگذارند و این یک دستاورد بزرگ است. 

وی گفت:‌تحریم‌هایی که به دنبال برداشتن آن بودیم تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای بود. ما تحریم‌های دیگری هم داریم که بعد از انقلاب اعمال شد که همان تحریم‌های اولیه هستند. بعدا که در بحث هسته‌ای وارد شدیم تحریم‌های ثانویه را اعمال کردند. ما در ژنو توافق کردیم تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته شود، در لوزان و برجام وقتی پیاده شد همه اینها تحریم‌های ثانویه بود. ما اجازه مذاکره درباره تحریم‌های اولیه را نداشتیم. ما باید در این خصوص درباره روابط دوجانبه و حادثه گروگانگیری مذاکره می‌کردیم. 

عراقچی افزود: من لوزان را توافق نمی‌نامم، وقتی به مراحل آخر نزدیک شدیم در لوزان و به داشته‌هایی که رسیدیم در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کردیم. برجام تمام تحریم‌هایی که به بهانه هسته‌ای گذاشته شده بود و تحریم‌های اروپا و شورای امنیت را برداشته است.

*هیچ عقب‌نشینی از ژنو تا وین صورت نگرفته است

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام تصریح کرد: هیچ عقب‌نشینی از ژنو تا وین صورت نگرفته است.

وی گفت: تمام خواسته ما این بود تمامی تحریم‌ها باید همزمان با اقدامات ایران، لغو شود، اروپایی‌ها قبول کردند، شورای امنیت قبول کرد. تحریم‌های آمریکا دو دسته است تحریم‌های کنگره و تحریم‌های رئیس جمهور و دستورات اجرایی رئیس جمهور که آمریکایی‌ها گفتند ما دستورات رئیس جمهور را می‌توانیم لغو کنیم، ولی کنگره خودش باید لغو کند. کنگره چون دست جمهوری خواهان است آن را لغو نمی‌کنند، ولی می‌توانیم ویو (اسقاط) کنیم. این بحث به داخل منتقل و درباره آن نتیجه گیری شد که تحریم‌های کنگره را رئیس جمهور ویو کند ولی متعهد شود آن را ادامه دهد. در سال ۹۴ مقام معظم رهبری فرمودند که تحریم‌ها باید لغو شود، ولی برخی تحریم‌ها را می‌گویند رئیس جمهور آمریکا اختیار ندارد، عیب ندارد همان‌ها را که اختیار دارد، لغو کند.

معاون وزیر خارجه خاطرنشان کرد: دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا لغو شد، رئیس جمهور آمریکا اختیار دارد قوانین کنگره را ویو کند که برخی ۱۲۰ روزه و برخی ۱۸۰ روزه است. رئیس جمهور آمریکا طبق قانون اساسی نمی‌تواند برای ابد یک قانون را ویو کند. در برجام رئیس جمهور آمریکا متعهد شده که قوانین کنگره را ویو کند و متعهد شده بعد از ۱۲۰ روز دوباره ویو کند و برای همین است که اگر ترامپ ویو نکند، نقض برجام را انجام داده است.

وی درباره بدعهدی‌های آمریکا نیز ادامه داد: آنچه ویو تحریم‌های کنگره بود تا الان انجام شده است، آنچه به عنوان نقض تعهدات آمریکا است را به کمیسیون مشترک ارائه کرده و اعتراض خود را ثبت کردیم؛ مواردی است که مربوط به پاراگراف‌های ۲۶، ۲۸ و ۲۹ است که همه متعهد شدند برجام را براساس فضای سازنده اجرا کنند. ترامپ از زمانی آمده شروع کرده به تخریب این فضای سازنده و هر روز حرف از پاره کردن برجام می‌زند که این خلاف برجام و نقض برجام است.

عراقچی درباره قانون صدور ویزا و آیسا نیز بیان کرد: قانون ویزا قانونی بود که کنگره آمریکا تصویب کرد که ورود اتباع برخی کشورها را ممنوع کند، اینکه قانون چقدر بی مبنا بود و کشورهای واقعی تروریست پرور را در برنگرفت، بماند، ولی اثر جانبی که برای ما می‌توانست داشته باشد این بود اتباع آمریکایی که برای بیزینس و امر اقتصادی به ایران مسافرت می‌کند، با مشکلی مواجه می‌شد که اگر می‌خواست به آمریکا برود باید ویزا می‌گرفت، نمی‌توان این را نقض برجام نامید، ولی در بحث حسن نیت نیست. این قانون (ویزا) به طور خاص نقض فاحش و معمولی برجام نبود. نقض بند ۲۶ و ۲۸ از این بابت که فضای کار اقتصادی با ایران را می‌توانست دچار مشکل کند، بود. 

عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران خاطرنشان کرد: نقضی به عنوان نقض فاحش است که برجام را به این سمت می‌برد که کنار گذاشته شود. ما اعتراض کردیم نقض بندهای ۲۶ و ۲۸ است، آن زمان آمریکایی‌ها در مورد مباحث اقتصادی ویو کردند.

* اختصاص بیش از ۸۰ میلیارد دلار خطوط اعتباری در ۲ سال گذشته

 رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام ادامه داد: ما در طول ۲ سال گذشته موارد متعددی داشتیم که با ایران وارد کار اقتصادی شدند و سرمایه‌گذاری کرده و قرارداد را هم امضا کردند و کنار هم نرفتند، مثل توتال. در طول ۲ سال گذشته بیش از ۸۰ میلیارد دلار خطوط اعتباری به ما اختصاص داده شد که نزدیک ۲۹ میلیارد دلار امضا و ۱۲ میلیارد دلار آن اجرایی شده است. ترامپ از زمانی که آمده با بیان این حرفها که می‌خواهم از برجام خارج شوم و تمدید نمی‌کنم، فضای بلاتکلیفی و سرگردانی را ایجاد کرده که نقض برجام است و ما با این مقابله خواهیم کرد. حتما بحث تخریبی که ایشان در فضای مطلوب برای سرمایه‌گذاری در ایران انجام داده، نقض برجام است و با آن برخورد خواهیم کرد.

*مجوزهای خرید هواپیما را با تاخیر صادر کردند

عراقچی افزود: آمریکایی‌ها در برخی جاها که تکالیفی را داشتند یک مقدار با تاخیر و تعلل انجام دادند، مجوزهای خرید هواپیما را با تاخیر صادر کردند. خریدهایی که از ایرباس و بوئینگ انجام شده، مجوزهایش داده شده است.

وی گفت: آمریکا مجوز فروش هواپیما به ایران را صادر کرده است.

عراقچی در پاسخ به سؤال مجری که چرا پس ۱۱۵ هواپیمای مسافربری زمین‌گیر را داریم؟ گفت: سفارشاتی که برای هواپیماها هست طبق روال انجام می‌شود و تا الان ۱۰ تا ۱۱ هواپیما وارد شده است. موعد تحویل اکثر آنها در ۲۰۱۸ است، ایرباس یکی دو مورد آماده داشت که تحویل داد. اینکه هواپیماهایی هستند و زمین‌گیرند در این باره باید مسئولان هواپیمایی توضیح دهند. اینها به این دلیل نیست که مجوزی برای این کار نیست، یک تعدادی از موتورها به خارج از کشور اعزام و تعمیر شد و برگشت. مسائل مالی و اعتبارات معمولا دخیل است، برجام موانعی که بر سر راه اقتصاد ایران بوده از جمله هواپیماها را برداشته است.

معاون وزیر خارجه در پاسخ به این سؤال که مجوزی که برای ایرباس صادر شده مجوزهای موردی است، ولی آمریکا تعهد داده بود مجوز کلی صادر کند، عنوان کرد: مجوز فروش هواپیما به ایران جزو تحریم‌های اولیه آمریکا است و تحریم هسته‌ای نیست. در تحریم‌هایی که با برجام برداشته شده، چند مورد جزو تحریم‌های غیرهسته‌ای است که یکی بحث فروش هواپیماست، بحث صادرات مواد غذایی و فرش ما به آمریکا و دیگری اجازه به شعب غیرآمریکایی شرکت‌های آمریکایی، یعنی شرکت‌های آمریکایی که در اروپا شعبه دارند می‌توانند با ایران کار کنند.

*بازی‌هایی که آمریکایی‌ها بعد از اجرای برجام درآوردند

معاون ظریف درباره اینکه چرا ما به سرعت تعهداتمان را اجرایی کردیم و آیا ما عجله نکردیم؟ خاطرنشان کرد: شما دو موضوع را قاطی کردید، یکی چند ماهه رسیدن به توافق و اجرایی شدن توافق و اینکه چه کسی زودتر کارش را انجام دهد و دیگری درباره اجرایی شدن و زمان بهره‌برداری ما از رفع تحریم‌ها. در زمانی که برجام می‌خواست اجرایی شود یکسری کار را ما باید انجام می‌دادیم، یکسری کار را آنها. آنها (اروپا، آمریکا و شورای امنیت) باید تحریمها را لغو یا ویو می‌کردند که کار یک مصوبه بود، ولی کارهای ما در این زمینه چند ماهی طول می‌کشید مثل جمع آوری سانتریفیوژها و ... کارهای آنها طولانی نبود.

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: بحث این بود که چه کسی اول انجام دهد. رهبری عنوان کردند که اقدامات دو طرف باید متناظر انجام شود، نه همزمان. آنها تحریم‌ها را لغو کردند و تاریخ اجرا را گذاشتند بعد از انجام کارهای ما. یعنی ابتدا آنها تحریم‌ها را لغو کردند، هم شورای وزیران اتحادیه اروپا جلسه گذاشت، هم شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ را تصویب کرد و قطعنامه‌های قبلی را لغو کرد و هم آمریکایی‌ها دستورات اجرایی را صادر کردند، ولی زمان اجرای آن زمانی شد که ایران کارهایش را انجام دهد. 

عراقچی ادامه داد: طبق قول و قرار این کار انجام شد و به نقطه‌ای رسیدیم که کارمان را انجام داده بودیم و آنها تحریم‌ها را لغو کردند. از ۲۶ دی ۹۴ وارد اجرای برجام شدیم و باید از مزایای رفع تحریم‌ها بهره‌مند شویم. در اینجا آمریکایی‌ها شروع به بازی در آوردن کردند، هم دولت قبلی و هم دولت کنونی، نه اینکه قوانین خود را دوباره برگردانند و با فضایی که ایجاد کردند و سخت‌گیری‌هایی که اوفک انجام می‌داد و زمانی ترامپ آمد با جنجال‌هایی که ایجاد کرد فضا را برای ما تخریب کردند که ما نتوانیم به صورت کامل از مزایای برجام بهره‌مند شویم.

*راکتور آب سنگین اراک

 وی درباره راکتور آب سنگین اراک نیز گفت: اراک یعنی راکتور آب سنگین، آنچه در اراک می‌ساختیم یک راکتور تحقیقاتی بود و قدرتی نبود که برق تولید کند و یک راکتور آب سنگین آسانترین و سریع‌ترین راه رسیدن به بمب هسته‌ای است. چون در ضایعات سوختش پلوتونیوم پدید می‌آید که بازفراوری می‌کنند و ماده اولیه برای بمب تولید می‌شود. این موضوع در برنامه هسته‌ای ایران مایه نگرانی جدی بود که ایران دارای یک راکتور است که سریع به بمب برسد. ما که برنامه بمب نداشتیم.

وی ادامه داد: مذاکرات که شروع شد یکی از موضوعات اصلی بحث اراک بود. آنها می‌گفتند اراک باید جمع شود، خط قرمزی که بسیار پررنگ بود و برای ما گذاشته شده بود این بود که اراک باید راکتور آب سنگین باقی بماند. اگر می‌شد به لحاظ فنی پلوتونیوم را از بین می‌برد ایرادی نداشت، ولی ماهیت آب سنگین باید حفظ می‌شد. آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها ماه‌ها اصرار می‌کردند اراک باید جمع شود، بعد گفتند اراک را جمع کنید ما یک راکتور آب سنگین پیشرفته برایتان می‌سازیم و ۱۳۰ میلیون دلار هزینه‌اش را پرداخت می‌کنیم که ما چندین ماه در این زمینه بحث و جدل کردیم و نپذیرفتیم.

معاون وزیر خارجه افزود: بعد از چند ماه گفتند یک راکتور ترکیبی بسازیم که هم با آب سبک کار کند هم با آب سنگین، دانشمندان ما بررسی کردند که این آب سنگین نیست، ولی ماهیت اصلی آب سبک است و نپذیرفتیم بعد از ماه‌ها کشمکش متخصصان ما گفتند ما طراحی ارائه می‌دهیم که میزان تولید پلوتونیم کاهش می‌یابد آمریکایی‌ها گفتند شما نمی‌توانید و چندین جلسه دانشمندان ما و آمریکا نشستند که این طرح را بررسی کردند و بالاخره آمریکایی‌ها اعتراف کردند که طرح ایران به لحاظ فنی کار می‌کند و درست است.

وی بیان کرد: در لوزان راکتور آب سنگین را با قلبی که ایران طراحی می‌کند که هم آب سنگین است و هم پلوتونیوم تولید نمی‌شود، قبول کردند. گفتند قلب (کلاندریا) را از بین ببرید و جدید بسازید. بچه‌های سازمان انرژی اتمی گفتند ما این را از بین نمی‌بریم و می‌خواهیم در موزه‌ای که داریم بگذاریم، گفتند ما در سوراخ‌های قلب بتن می‌ریزیم که قابل کارایی نباشد و به جای آن قلب جدید می سازیم.

معاون وزیر خارجه با طرح این سؤال که در توافق ژنو اسم اراک چه بود؟ اضافه کرد: در نهایت قلب راکتور خارج شد و قرار است با قلب جدید جایگزین شود.

* در داخل به جای اینکه حرف ما را قبول کنند حرف کری را چسبیدند

مجری عنوان کرد که ما با اراک کاری کردیم که نتوانیم معامله کنیم و عراقچی در پاسخ گفت: آمریکایی‌ها دستورالعمل داشتند که اسم آب سنگین را حتی بیان نمی‌کردند و در لوزان آمریکایی‌ها آب سنگین را پذیرفتند. دعوای اصلی بر سر راکتور اراک را ما بردیم، چون ماهیتش پذیرفته شد و قبول کردند که ایران راکتور آب سنگین با طراحی جدید داشته باشند.

وی بیان کرد: اصل اراک را در مذاکرات ما بردیم و آقای کری در مصاحبه در پاسخ به انتقادها گفت که ما در قلب اراک بتن ریختیم و یک دفعه همه رسانه‌ها گفتند بتن و در داخل هم چسبیدند به بتن؛ اراک را ما بردیم، در جنگ رسانه‌ایش را باختیم و در داخل به جای اینکه حرف ما را قبول کنند حرف کری را چسبیدند، مدام گفتند بتن بتن.

عراقچی گفت: راکتور جدید اراک دارد ساخته می‌شود.

معاون وزیر خارجه افزود: طراحی قلب جدید ۴ تا ۵ سال طول می‌کشد در دو سال گذشته با شرکت ایرانی قرارداد بسته شد که کالندریا ساخته شود و تمام طراحی‌های اولیه انجام شده، طراحی بیسیک مورد قبول واقع شده و درباره طراحی سوخت مطالعات انجام شده و قرارداد جدیدی با چین در حال بسته شدن است که سوخت با چینی‌ها طراحی شود که لود اول آن در چین و بقیه در ایران باشد. 

 عراقچی در پاسخ به اظهارات مجری که ما امکان برگشت در این زمینه نداریم و شما تحت نظر آژانس به جای بتن ریزی یک قفل می‌زدید که هر آن امکان باز کردن آن باشد ولی به جای آن قلب را در موزه گذاشتید، گفت: شما دارید به دو سال گذشته برمی‌گردید. برگشت پذیری در برنامه ما یعنی آنچه آنها از آن می‌ترسند، وگرنه اگر راکتور اراک که برای ما کار تحقیقاتی می‌کند الان داشته باشیم یا دو سال و چهار سال دیگر خیلی از لحاظ فنی برای ما فرقی نمی‌کند.

وی افزود: قلب جدید در حال ساخته شدن است، ۸۰۰ کارشناس روی آن کار می‌کنند و به موقع دارد ساخته می‌شود و تکنولوژی و تجهیزات و ... در داخل ساخته می‌شود. 

عراقچی گفت: برگه‌ای که ما داشتیم و می‌ترسیدند این بود که ایران در برنامه هسته‌ای به سمت سلاح منحرف شود. ما خیال آنها را در دکترین‌های خودمان راحت کردیم، فتوای مقام معظم رهبری سلاح هسته‌ای را حرام اعلام کرده است.

*به دنبال بمب نبوده و نیستیم

معاون وزیر خارجه درباره اظهارات مجری برنامه مبنی بر اینکه ما با رئیس جمهوری دیوانه طرف هستیم، چرا اینقدر ترامپ خیالش راحت است که هر چه به دهانش می‌آید علیه ایران و مردم ایران می‌گوید، چون می‌بیند ما کاری که باید انجام می‌دادیم ظرف یکی دو سال انجام دادیم، گفت: شما سؤالات را قاطی می‌کنید و به من اجازه صحبت کردن نمی‌دهید. همه اینها جای بحث دارد.

وی در واکنش به اظهارات مجری برنامه در خصوص اینکه ما باید تعهدات را گام به گام انجام می‌دادیم، گفت: الان دو سال از اجرای برجام گذشته است. الان در چه موقعیتی هستیم و آمریکا در چه موقعیتی؟ اگر بازگشت پذیری منظورتان از دید طرف مقابل است که آیا ایران توانایی دارد به سلاح هسته‌ای برسد، بله از دید آنها وجود دارد، ولی ما دنبال این کار نبوده و نیستیم. تنها دستاورد اینها در برجام این است که اگر ایران بخواهد به سلاح هسته‌ای دست یابد، یک سال طول بکشد. این چیزی است که در برجام به دست آوردند.

عراقچی ادامه داد: من از دید آمریکایی‌ها به برجام می‌خواهم نگاه کنم، به جای اینکه بگوییم چرا اقدامات ما متناظر نبود درباره روز صحبت کنیم.

معاون وزیر خارجه درباره قانون آیسا گفت: قانون آیسا توسط برجام ویو شده و کماکان ویو هست و این قانون در زمان برجام وجود داشت و توسط برجام ویو شد. آیسا نقض برجام است و پای آن ایستاده‌ایم و شکایت هم کرده‌ایم؛ ولی در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده چون بعد از تمدید برجام، رئیس جمهور آمریکا آن را ویو کرد.

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: وقتی آمریکا نقض کرد هیأت نظارت بر اجرای برجام که به دستور رهبری تشکیل شده است، تصمیم گرفتند و ما گزارش دادیم که آنها آیسا را تمدید کردند و نقض برجام از نظر ما هست، ولی اقدامی را صورت ندادند. هیأت نظارت بر برجام دستوراتی را صادر کرد.

وی همچنین به نگاهی که رئیس جمهور آمریکا به برجام دارد و عباراتی که درباره برجام به کار برده، اشاره کرد.

*در برجام اختیار نهایی در تصمیم گیری نسبت به طرف‌های مقابل، با خود ایران است

معاون وزیر خارجه درباره اینکه با چه مکانیسمی بر نقض تعهدات آمریکا در برجام نظارت می‌شود؟ با طرح این سؤال که چه کسی هست؟ شورای امنیت، دادگاه لاهه ؟ گفت: آژانس یک نهاد فنی است و متخصصان فنی دارد و بر اجرای برجام نظارت می‌کند و اینکه تحریم‌های آمریکا در شورای امنیت برداشته شده چه نهادی در سطح بین‌المللی هست که این کار را انجام دهد و حرفش ملاک باشد؟ آیا شورای امنیت می‌تواند؟ به دادگاه لاهه برویم؟ این بحث‌ها در زمان برجام صورت گرفت و نتیجه‌اش این بود که ما به هیچ جا نمی‌توانیم مراجعه کنیم، در برجام اختیار نهایی در تصمیم گیری نسبت به طرف‌های مقابل، با خود ایران است.

عراقچی گفت: این بحث‌ها شد که ما اگر از طرف مقابل شاکی باشیم به کجا باید شکایت ببریم. اگر شما جایی دارید بگویید تا برویم.

معاون وزیر خارجه درباره سؤال مجری که آژانس عهده‌دار این کار شود نیز خاطرنشان کرد: آژانس نهاد تخصصی هسته‌ای است چگونه می‌تواند به بانک‌ها نظارت کند. در برجام ملاک و قاضی خودمان هستیم. پاراگراف ۳۶ و ۳۷ می‌گوید اگر ایران قانع نشد که اینها تعهداتشان را اجرا کنند، برنامه خود را از سر می‌گیرد.

*تا زمانی که از برجام نفع خود را می‌بریم در برجام می‌مانیم

 وی ادامه داد: ما تا زمانی که از برجام نفع خود را می‌بریم در برجام می‌مانیم و موارد نقض را از کانال خود پیگیری می‌کنیم و هیأت نظارت برجام هم تصمیم گیری خواهد کرد.

عراقچی با بیان اینکه آمریکایی‌ها می‌گویند ایران بعد از برجام و با برجام قوی‌تر شده و می‌خواهم تحریمش کنم، برجام نمی‌گذارد، ایران مقتدرتر شده و در منطقه تهاجمی‌تر رفتار می‌کند و سیاستش نسبت به آمریکا و اسرائیل هیچ فرقی نکرده است، گفت: آمریکا می‌گوید ایران در منطقه هر کاری می‌خواهد می‌کند در سوریه، لبنان، اینکه ایران در اقلیم کردستان بازی آمریکا را به هم زد، توانایی‌های موشکی و دفاعی خود را حفظ کرده، نفتش را می‌فروشد و همه پول‌های ایران آزاد شده است.

معاون وزیر خارجه عنوان کرد که از ابتدای سال ۹۶ تا الان بالای ۴۰ میلیارد دلار نفت فروختیم که ۳۷ میلیارد دلار آن وارد حساب‌های بانک مرکزی شده است. 

وی اضافه کرد: همین نفت‌کش سانچی تمام بیمه‌های بین‌المللی را داشت که در زمان تحریم‌ها هیچکدام را نداشت. هم محموله‌اش بیمه بود، هم خود کشتی بیمه بود، هم بیمه شخص ثالث بود و هم بیمه خسارات را داشت. قبلا شرکت بیمه کیش کشتی‌های ما را بیمه می‌کرد و چون شرکت ضعیفی بود، کشورهای خارجی کشتی‌های ما را به بنادرشان راه نمی‌دادند، آن موقع بانک مرکزی ما یک میلیارد دلار تعهد کرد و شرکت کیش را حمایت کرد که اگر حادثه‌ای رخ داد پرداخت کند. 

عراقچی گفت: اینکه آمریکا می‌گوید برجام باید از بین برود و اصلاح شود به خاطر این است که جلوی مقتدر شدن ایران را بگیرد. 

معاون وزیر خارجه کشورمان به اظهارات ترامپ درباره نقاط ضعف برجام و اینکه موضوع موشکی در آن نادیده گرفته شده، اشاره کرد.

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام در پاسخ به اظهارات مجری برنامه مبنی بر اینکه بی انصافی است که اقتدار ایران را به برجام گره بزنیم، گفت: این از دید آمریکایی‌هاست. این اقتدار در اثر بازوهای منطقه‌ای ما و در اثر جانفشانی‌های مدافعان حرم و ... است. نکته اینجاست که طرف آمریکایی می‌گوید ایران بعد از برجام قوی‌تر شده و می‌خواهد ایران را تضعیف کند.

عراقچی در پاسخ به سوال مجری برنامه گفت: برجام تحریم بیمه را برداشته است. شما با کدام اقتصاددان مشورت کردید، مسئولان بانک مرکزی را بخواهید. درآمدهای حاصله از فروش نفت در حساب‌های بانک مرکزی است. 

وی عنوان کرد: هیچ قراردادی با هیچ کشوری نداریم که در ازای پول خودمان کالا بگیریم. اینکه با پول نفتی که می‌فروشیم، کالا می‌خریم طبیعی است. 

عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا قدرت ارزی ما در داخل با فروش نفت افزایش می‌یابد؟ گفت: نفت را می‌فروشیم، منظورتان از برگشت پول اسکناس است یا دسترسی داشتن به آن پول.

عراقچی گفت: شما وقتی حقوقت را دریافت می‌کنی همین که کارت بانکی شما کار می‌کند یعنی پولت را گرفته‌ای، لزوم ندارد آن را اسکناس کنی و بگذاری در جیبت. درآمدهای نفتی ما الان وارد حساب‌های بانک مرکزی می‌شود و هر چقدر نیاز داشته باشند به دلار و اسکناس تبدیل کرده و وارد کشور می‌کنند.

وی بیان کرد: ما با هیچ کشوری قرارداد نداریم. اگر جایی باشد قرارداد دوجانبه‌ای هست. ربطی به تحریم‌ها ندارد. منافع شما اقتضا می‌کند که برخی کالاها را وارد کنید. ایران دارد از برجام و منافع آن سود می‌برد، هم نفتش را می‌فروشد و هم سرمایه‌گذاری جذب می‌کند.

معاون وزیر خارجه خاطرنشان کرد: میزان سرمایه‌گذاری‌ها در ایران افزایش یافته است. ما داریم از برجام نفع می‌بریم کاتسا و آیسا در عمل هیچ تفاوتی ایجاد نکرده است. کاتسا و آیسا هنوز یک دلار از فروش نفت ما کم نکرده است.

وی بیان کرد: اختیار ایران از برجام را دست هیچ کسی نداده‌ایم، دست خودمان است. 

*مسئولان بانک مرکزی را دعوت کنید/در حوزه مالی و بانکی هنوز به وضعیت عادی برنگشتیم

عراقچی درباره اظهارات زنگنه وزیر نفت مبنی بر اینکه مشکل انتقال پول از کره جنوبی و چین وجود دارد، گفت: خواهش می‌کنم مسئولان بانک مرکزی را دعوت کنید. مشکلات بانکی ما از چند دسته و قسم است.

وی با بیان اینکه در بحث تحریم‌ها در دو حوزه نفت و حمل و نقل هیچ مشکلی نداریم، یادآور شد: در حوزه مالی و بانکی هنوز به وضعیت عادی برنگشتیم و علت آن مسائل خارج از برجام است. یکی از مشکلات تحریم‌های اولیه آمریکاست که امکان دسترسی ما به سیستم دلار را نمی‌دهد.

معاون وزیر خارجه بیان کرد: خیلی از کشورها مثل کره جنوبی سیستم ارزیشان ارز جهانی نیست و با دلار آمریکا گره خورده و در این زمینه مشکل وجود دارد. علت دیگر مشکلات بانکی و مالی ما به بحث پولشویی  و قوانین FATF برمی‌گردد. هیچ تحریمی در برجام نیست که باید برداشته می‌شد و نشد.

*آرزوی ترامپ، خروج ایران از برجام

عراقچی درباره ترامپ نیز گفت: آرزوی ترامپ است که ما از برجام خارج شویم و بهترین سناریو برای آمریکا این است که برجام به هزینه ایران پاره شود. معتقدند ایران قدرتمند شده است به دلایل درونی خود و می‌خواهند محدودش کنند، برجام را می‌زنند. ترامپ در تبلیغات انتخاباتی‌اش گفت من بیایم برجام را پاره می‌کنم. اسفند ۹۳ که تقریبا چشم انداز توافق مشخص شده بود ۴۷ سناتور جمهوریخواه آمریکا نامه‌ای نوشتند به رهبران ایران که به رئیس جمهور ما اعتماد نکنید و رئیس جمهور بعدی می‌تواند برجام را با گردش یک قلم از بین ببرد.

وی افزود: تا الان یک سال و یک ماه است که نتوانسته برجام را لغو کند. 

*ایران هیچ بهانه‌ای دست آنها نداده 

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام با اشاره به اظهارات ترامپ درباره برجام خاطرنشان کرد: اگر ترامپ بخواهد برجام را پاره کند باید قطعنامه شورای امنیت را پاره کند. ایران هم هیچ بهانه‌ای دست آنها نداده است. ترامپ فهمید پاره کردن برجام هزینه دارد و اولین کار این بود که ایران را به موضعی بیندازد که خودش از برجام خارج شود، ولی خوشبختانه این هوشمندی در کشور بود که اگر ترامپ می‌خواهد برجام را پاره کند به هزینه خود کند نه ایران.

عراقچی با اشاره به ناکامی‌های ترامپ تا الان اضافه کرد: الان دوباره ترامپ به کنگره ضرب الاجل داده است. مواضع اروپایی‌ها تا الان درباره برجام خوب بوده است البته اینکه در آینده چه کنند نمی‌دانم. اروپایی‌ها و غربی‌ها با ما در چهار موضوع از اول انقلاب مشکل داشتند، بحث حقوق بشر، تروریسم (حزب‌الله و...)، برنامه موشکی و بحث هسته‌ای. ما با آنها بحث هسته‌ای را حل کردیم، اختلافات ما در سه موضوع دیگر باقی است.

* برجام به هیچ موضوع دیگری چه بحث موشکی چه منطقه‌ای هیچ ارتباطی ندارد

وی در پاسخ به سؤالی درباره بسط دادن برجام به دیگر حوزه‌ها نیز گفت: برجام نه مذاکره مجدد می‌شود نه الحاقیه‌ای به آن خواهد شد و نه به موضوع دیگری ربط داده می‌شود. ما درباره برجام در آینده گفت‌وگو نکرده و نخواهیم کرد. موضع ما روشن و منطقی است، به هیچ وجه راجع به برجام مذاکره مجدد نخواهیم کرد. برجام به هیچ موضوع دیگری چه بحث موشکی چه منطقه‌ای هیچ ارتباطی ندارد. اروپایی‌ها تا الان این تفکیک را رعایت کرده‌اند که برجام باید رعایت شود و به هیچ موضوع دیگری ارتباط ندارد ولی نگرانی‌هایی با ایران داریم که یک جای دیگر صحبت کنیم که ما تا الان صحبت نکرده‌ایم.

معاون وزیر خارجه افزود: امیدواریم اروپا در این موضع خود بماند. آنها هستند که باید تصمیم بگیرند.

عراقچی درباره پایبندی اروپا به تعهداتشان و حساب کردن روی آنها خاطرنشان کرد: اروپا و آمریکا متحدان راهبردی هم هستند و در یک بلوک هستند و روابط فرااتلانتیکی دارند و در عین حال دارای اختلافاتی در ناتو، پیمان تجارت و ... و از جمله برجام هستند. اینکه ما روابطمان را چگونه مدیریت کنیم و اینکه آیا قادر هستیم در این اختلاف بین اروپا و آمریکا درباره برجام، اروپا را در سمت چین و روسیه نگهداریم، بحث دیپلماسی است.

 رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام خاطرنشان کرد: ما در یک سال گذشته موفق شدیم و آمریکا در یک سال گذشته در بحث برجام منزوی شده است و اروپا و چین و روسیه به برجام متعهد بودند. ترامپ در یک سال گذشته خیلی منزوی شد حتی در بحث موشکی ایران، موضوع موشکی ایران را به شورای امنیت برد حتی بحث آشوب‌ها را به این شورا برد، ولی موفق نشد و منزوی شد.

*اگر آمریکا از برجام خارج شود برجامی در کار نخواهد بود 

وی درباره پایان ۱۲۰ روز و خط و نشان ترامپ نیز گفت: ترامپ دفعه قبل هم گفته بود بار آخر است. اگر چنین کند سیاست ما روشن است و اگر آمریکا از برجام خارج شود برجامی در کار نخواهد بود براساس منافع خود رفتار می‌کنیم، برای همه سناریوها آمادگی داریم. اینکه چه حالت‌هایی ممکن است بعد از خروج آمریکا پیش بیاید برای همه برنامه‌ریزی کردیم و چند سناریو طراحی و برای هر کدام شیوه عمل تعریف شده و در هیأت نظارت بر اجرای برجام نیز درباره آن بحث شده است. حتی اگر آمریکا باقی بماند و بخواهد سیاست بلاتکلیفی را ادامه دهد که بعید می‌دانم بعد از این چهار ماه با همه تهدیداتی که کرده، اگر ویورها را تمدید کند، کسی به این فضاسازی‌های ترامپ وقعی نمی‌گذارد.

عراقچی افزود: برای همه سناریوها آمادگی داریم. مواد غنی شده را دادیم به جای آن بیش از ۲۰۰ تن کیک زرد گرفتیم، ما داریم روی سانتریفیوژهای نسل‌های جدید کار می‌کنیم، اراک به اراک مدرن‌تر تبدیل می‌شود و ... یک سال است به ماشین آی‌.آر هشت گاز تزریق می‌کنیم. همه هزینه‌هایی که پرداخت کردیم همه برگشت پذیر است.

* اگر ترامپ و هر کس دیگری می‌دانست که اگر از برجام خارج شود هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند تا الان این کار را کرده بود

معاون وزیر خارجه درباره اینکه آیا آمریکا هزینه‌ای برای خروج از برجام پرداخت خواهد کرد؟ خاطرنشان کرد: اگر ترامپ و هر کس دیگری می‌دانست که اگر از برجام خارج شود هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند تا الان این کار را کرده بود. برای اروپایی‌ها این روشن است و برای آمریکایی‌ها هم روشن خواهد شد، می‌دانند برجام نقش مهمی در امنیت منطقه غرب آسیا دارد و این منطقه با این همه بحران و جنگ، اگر بحران جدیدی به پیچیدگی بحران هسته‌ای به آن اضافه شود حتما منطقه امن‌تری نخواهد بود.

* برجام یکی از بحران‌های منطقه ما را مدیریت کرد

وی در پاسخ به این سؤال که یعنی آنها با برجام منطقه را امن کرده‌اند؟ گفت: منطقه ما یک منطقه پرآشوبی است و برجام یکی از بحران‌های منطقه ما را مدیریت کرده است، می‌توانست به جاهای باریک کشیده شود. الان هم اگر برجام نباشد می‌تواند به بحران سنگینی مبدل شود، حتما منطقه ناامن فعلی بدون برجام وضعیت بهتری نخواهد داشت. برای اروپایی‌ها که امنیتشان با امنیت منطقه غرب آسیا تقریبا گره خورده و برای آنهایی که یک موج مهاجرت هم چیزشان را به هم می‌ریزد می‌دانند که امواج جدید چگونه خواهد بود. آنها توانایی‌ها ما را می‌دانند. تمام دستاورد اینها در برجام این نیست که جلوی بمب اتمی ایران را گرفتند، این است که یک سال فاصله انداختند. یعنی در یک سال همه چیز می‌تواند به حالت اولیه برگردد و چیزی که آنها از آن نگران هستند برگردد.

* شروط ۹ گانه رهبری جز یکی که جای بحث دارد هشت تای دیگر صد در صد اجرایی شده است

وی درباره شروط ۹گانه رهبری در مذاکرات نیز گفت: آنچه از اول و آخر مذاکرات مهم بود دستورات و خط قرمزهای ایشان بود و شروطی که در زمان تایید برجام گذاشتند برای ما مهم و کلیدی بوده و هست. یکسری از این شرط‌ها مربوط به قبل از اجرایی شدن برجام می‌شد و اگر این شرط‌ها محقق نمی‌شد، ایشان اجازه نمی‌دادند و این شرط‌ها محقق شد که ایشان اجازه اجرایی شدن دادند.

عراقچی خاطرنشان کرد: معتقدیم این شرطها اجرا شده و در مورد یکی از آنها اختلاف نظر وجود دارد که می‌توانم توضیح بدهم. این ۹ شرط به جز یکی که جای بحث دارد هشت تای دیگر صد در صد اجرایی شده است.

معاون وزیر خارجه در پایان خطاب به مجری گفت اینکه نقش مجری و منتقد را با هم اجرا کردید کار سختی‌ بود، که مجری برنامه گفت من سعی کردم سوالات را که وجود دارد صادقانه بیان کنم. عراقچی هم در ادامه عنوان کرد: بحث برجام را ملی نگاه کنیم، اصلا جناحی و سیاسی نیست و اگر ملی نگاه کنیم بحث عزت ملی در آن هست. اجازه ندادید از موضع عزت ملی بحث برجام را مطرح کنم. مسائل را به دو سال قبل بردید، نبردی که بین ایران و کشورهای غربی وجود داشت را بروید دربیاورید، مگر سیاست آمریکا غنی سازی صفر نبود؟